تحلیل نقش توسعه بازار مالی بر ارتقاء بهره وری سرمایه: مطالعه موردی بخش صنعت و معدن

این پژوهش به دنبال آزمون این فرضیه است که توسعه بازار مالی می تواند باعث ارتقاء بهره وری سرمایه در بخش صنعت و معدن گردد. حال به منظورآزمون این فرضیه از روش اقتصادسنجی خودتوضیح با وقفه های گسترده(ardl) و الگوی تصحیح خطا(ecm)برای برآورد الگوها طی دوره زمانی1386-1353استفاده گردید.در کنار شاخصهای توسعه مالی، اثر سایر عوامل تأثیرگذار بر بهره وری سرمایه مانند سرمایه انسانی، پیشرفت فنی، شاخص کاربری، صادرات و واردات صنعتی نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج الگوهای برآوردی نشان داد که متوسط سالهای تحصیل شاغلان بخش صنعت و معدن به عنوان شاخص سرمایه انسانی و نسبت شاغلان علمی، فنی و تخصصی به عنوان شاخص فناوری و نیز نسبت نیروی کار به سرمایه به عنوان شاخص کاربری در هر دو دوره زمانی کوتاه مدت و بلندمدت اثر مثبت و معنی داری بر بهره وری سرمایه داشته اند. صادرات صنعتی نیز بر روی بهره وری سرمایه در کوتاه مدت اثر مثبت و معنی داری داشته است ولی در بلندمدت رابطه قوی بین صادرات و بهرهوری سرمایه مشاهده نشده است. واردات صنعتی نیز در هر دو دوره زمانی کوتاه مدت و بلندمدت تأثیر منفی بر بهره وری سرمایه داشته است. همچنین شاخص عمق مالی و شاخص اعتباردهی به بخش خصوصی در کوتاه مدت به عنوان شاخصهایی از بازار پول اثر مثبت و معنی داری بر بهره وری سرمایه داشته اند، لیکن اثر آن چندان قابل ملاحظه نبوده است که این موضوع مبین آن است بخش مالی به دلیل مشکلات ساختاری و نظارتی و به طور کلی عدم توسعه یافتگی مناسب نتوانسته به صورت گسترده و فعال عامل بهبود بهره ورری سرمایه در بخش صنعت و معدن شود. افزون بر این از آنجا که تأمین نیازهای مالی پروژه های سرمایه گذاری در ایران کمتر بر عهده بازار سرمایه است و بالعکس بخش اعظمی از نیازهای مالی این پروژه ها از طریق منابع مالی بانکی که یک منبع مالی کوتاه مدت است و در عین حال نمی تواند پاسخگوی مناسب و کاملی برای تأمین مالی پروژه های سرمایه گذاری با ریسک و بازدهی بالاتر باشد، صورت می پذیرد؛ لذا،این دو شاخص بازار پول نتوانستند در بلندمدت ارتباط معنی داری با بهره وری سرمایه داشته باشند. به نظر می رسد که بازارهای مالی در ایران در حمایت از سرمایه گذاریهای مخاطره آمیز و با بازدهی بالا موفق عمل نکرده و عمده اعتبارات تخصیص یافته به سمت رفع مشکل کمبود نقدینگی بنگاهها و توسعه بنگاههای موجود سوق پیدا کرده است.